Lýsigögn


Vísitala framleiðsluverðs


0. Skráningaratriði fyrir viðfangsefni


0.1 Heiti

Vísitala framleiðsluverðs

0.2 Efnisflokkur

Verðlag og neysla

0.3 Umsjón; stofnun, deild, sérfræðingur o.s.frv.

Hagstofa Íslands
Vísitöludeild
Netfang: framleidsluverd@hagstofa.is
Upplýsingasími vísitöludeildar: 528-1200

0.4 Tilgangur og aðdragandi

Vísitölu framleiðsluverðs er ætlað að mæla verðþróun á framleiðsluvörum þegar þær eru seldar frá framleiðendum. Tilgangur vísitölunnar er tvíþættur. Annars vegar er hún hugsuð sem raunvirðir/staðvirðir fyrir þjóðhagsstærðir, þ.e.a.s. tæki til að greina á milli magnbreytinga og verðbreytinga í landsframleiðslu. Hins vegar er tilgangur hennar sá að til sé verðlagsmælikvarði fyrir framleiðslustarfsemi landsins sem er frábrugðinn vísitölu neysluverðs, sem miðast við neyslu heimilanna í landinu. Vísitala framleiðsluverðs nýtist því sem annar mælikvarði á ástand, horfur og þróun hagkerfisins.

Vísitala framleiðsluverðs var fyrst reiknuð og sett 100 á 4. ársfjórðungi 2003. Við fjölgun undirvísitalna í ársbyrjun 2006 var viðmiðið flutt á 4. ársfjórðung 2005. Frá og með janúar 2007 er vísitala framleiðsluverðs reiknuð mánaðarlega, en viðmið hennar er áfram 4. ársfjórðungur 2005. Vísitala sjávarafurða er undirvísitala framleiðsluverðsvísitölu og samhliða þessum breytingum var aðferðafræði við útreikning hennar endurskoðuð og aðlöguð að aðferðafræði heildarvísitölunnar.

0.5 Notendur og notkunarsvið

Vísitala framleiðsluverðs og undirvísitölur hennar nýtast opinberum aðilum, t.d. Seðlabanka Íslands og ráðuneytum, en einnig einkaaðilum, s.s. framleiðslufyrirtækjum og greiningardeildum fjármálafyrirtækja. Vísitalan gagnast sömuleiðis hagsmunasamtökum á borð við Samtök iðnaðarins og Samtök atvinnulífsins. Vísitalan er notuð við mat á hagþróun til skamms tíma.

0.6 Heimildir

Hagstofa Íslands safnar verð- og magnupplýsingum frá innlendum framleiðslufyrirtækjum. Yfir 90.000 verðmælingum er skilað mánaðarlega með rafrænum hætti.

Vægi atvinnugreina í heildarframleiðslu byggir á iðnaðarskýrslum Hagstofu Íslands, sem gefnar eru út árlega, og innsendum gögnum um breytingar á framleiðslumagni. Vægi undirvísitalna í verðvísitölu sjávarafurða er byggt á gögnum um útflutning frá utanríkisverslunardeild Hagstofu Íslands.

0.7 Lagalegur grundvöllur fyrir hagskýrslugerð

Hagstofa Íslands safnar verðupplýsingum á grundvelli laga um Hagstofu Íslands og opinbera hagskýrslugerð nr. 163/2007. Með þessum lögum er Hagstofu Íslands veitt heimild til að afla upplýsinga um hag fyrirtækja.

0.8 Svarbyrði við innsöfnun

Verðupplýsingum er skilað mánaðarlega á rafrænan hátt. Þannig er reynt að lágmarka svarbyrði fyrirtækja.

0.9 Ákvæði vegna EES og ESB

Aðildarríkum EES er skylt að birta vísitölu framleiðsluverðs mánaðarlega samkvæmt reglugerð ESB, nr. 1165/98 um hagskýrslur til skamms tíma, sem birt er í viðauka XXI EES-samningsins.

1. Efni


1.1 Efnislýsing

Vísitala framleiðsluverðs er afurðaverðsvísitala fyrir innlenda framleiðslu og mælir það verð sem framleiðandinn fær fyrir fullunna afurð sína (e. Factory gate price). Kaupandinn er þá ýmist heildsali, smásali eða annar framleiðandi sem notar afurðirnar sem aðföng í sína framleiðslu. Vísitalan nær ekki yfir þjónustu heldur aðeins vöruframleiðslu.

Fram til ársins 2006 voru birtar tvær undirvísitölur, verðvísitala sjávarafurða og verðvísitala annarrar iðnaðarframleiðslu. Frá og með fyrsta ársfjórðungi 2006 voru birtar undirvísitölur fyrir framleiðslu selda innanlands, útflutta framleiðslu og útflutta framleiðslu að undanskildum sjávarafurðum. Í janúar 2007 bættust við undirvísitölur fyrir afurðir stóriðju, framleiðslu matvæla og loks útfluttar afurðir án áhrifa sjávar- og stóriðjuafurða. Þær voru jafnframt reiknaðar aftur til 4. fjórðungs 2005.

1.2 Tölfræðileg hugtök

Vísitala framleiðsluverðs er reiknuð sem afburðavísitala (e. superlative index) bæði í grunni og fyrir yfirflokka. Grunnur fyrirtækjanna er metinn mánaðarlega út frá söluverðmæti hverrar vöru. Vísitala hvers fyrirtækis er jafnan reiknuð út frá öllum þeim vörum sem framleiðandi selur bæði í útreikningsmánuði og fyrri mánuði.

2. Tími


2.1 Viðmiðunartími talnaefnis

Vísitala framleiðsluverðs er reiknuð mánaðarlega og er viðmiðunartími hennar næstliðinn mánuður. Vísitala febrúarmánaðar, sem birt er í lok mars, byggir því á verðbreytingum milli janúar og febrúar.

2.2 Vinnslutími

Vísitala fyrir hvern mánuð er jafnan reiknuð og birt fyrir lok þess næsta.

2.3 Stundvísi birtingar

Vísitalan er birt kl. 9:00 að morgni samkvæmt birtingaráætlun. Birtingaráætlun fyrir hvert ár er birt á vef Hagstofunnar í október, árið á undan.

2.4 Tíðni birtinga

Vísitalan er birt mánaðarlega.

3. Áreiðanleiki og öryggismörk


3.1 Nákvæmni gagna og áreiðanleiki

Vísitala framleiðsluverðs byggir á bókhaldsgögnum fyrirtækja. Mánaðarlega er safnað yfir 90 þúsund verð- og magnmælingum með rafrænum hætti. Hagstofan kýs rafræna gagnasöfnun fremur en hefðbundnari aðferðir vegna meiri nákvæmni gagna og minni hættu á villum. Vísitalan er yfirfarin reglulega með tilliti til gæða og stöðugt er unnið að því að bæta nýjum fyrirtækjum við úrtakið. Þegar gögn berast eru þau yfirfarin og gæðaprófuð. Komi fram verðsveiflur sem hafa afgerandi áhrif á niðurstöðu útreikninga eru þær bornar undir viðkomandi framleiðanda og leiðréttar ef gögnin reynast röng eða misvísandi. Gengið er út frá þeirri reglu að til að vara sé með í útreikningi vísitölunnar þurfi að selja hana sama kaupanda tvo mánuði í röð.

3.2 Skekkjuvaldar í gögnum

· Úrtaksskekkja:
Fyrirtæki í úrtaki Hagstofunnar fyrir vísitölu framleiðsluverðs eru handvalin en ekki valin af handahófi. Gögn Hagstofunnar ná yfir mis mikinn hluta hverrar framleiðslugreinar og ekki er tryggt að verðþróun þeirra fyrirtækja, sem eru í úrtakinu, sé lýsandi fyrir verðþróun heildarinnar.

· Gæðabreytingar:
Ef gæði vöru breytast veldur það jafnan verðbreytingu sem ekki á að taka tillit til við útreikning verðvísitölu. Þegar verð vöru er mælt frá einum tíma til annars skulu gæði hennar vera óbreytt. Rafræn gagnasöfnun þar sem gögn eru sundurgreind niður á vörunúmer minnkar hendingarskekkju vegna gæðabreytinga.

· Mælingavillur:
Endurnýting vörunúmera fyrir ólíkar vörur og breyting á magneiningum í gögnum geta valdið skekkju í verðmælingu, en þó er líklegt að slíkar villur finnist við gæðaprófun gagna.

3.3 Tölur um öryggismörk/skekkjumælingar

Ekki hefur verið gerð sérstök athugun á umfangi skekkju í vísitölunni. Úrtakið er ekki valið af handahófi og því eru öryggismörk ekki reiknuð.

4. Samanburður


4.1 Samanburðarhæfi milli tímabila

Niðurstöður eru samanburðarhæfar milli tímabila. Vægi framleiðslugreina er endurmetið mánaðarlega og stöðugt er unnið að stækkun úrtaksins. Ársfjórðungsleg mæling vísitölunnar frá 4. fjórðungi 2003 til 2005 er sambærileg við þá mánaðarlegu vísitölu sem nú er reiknuð og tímaraðirnar má keðjutengja við 4. ársfjórðung 2005.
Verðvísitölur fyrir sjávarafurðir hafa verið reiknaðar frá 1986. Þegar aðferðafræði við útreikning verðvísitölu sjávarafurða var endurskoðuð í ársbyrjun 2007 voru eldri vísitölur sjávarafurða birtar með nýju viðmiði til samræmis við vísitölu framleiðsluverðs aftur til janúar 2006. Í þessu felst að verðbreytingar ársins 2006 eru þær sömu á nýju viðmiði og eldra. Nýjar undirvísitölur voru reiknaðar með nýrri aðferð frá ársbyrjun 2006. Slíkur eðlismunur er á þeim upplýsingum sem verðvísitala sjávarafurða veitir fyrir og eftir breytinguna í upphafi árs 2007, að í raun er um að ræða tvær ólíkar vísitölur. Því skyldi ætíð setja þann fyrirvara séu þær tengdar saman.

4.2 Samanburður við aðrar hagtölur

Vísitala framleiðsluverðs mælir verð frá framleiðanda eftir að tekið hefur verið tillit til afslátta og annarra frádráttarliða. Hún er því fræðilega skyld vísitölu neysluverðs vegna þess að hluti þeirrar framleiðslu sem vísitalan nær yfir er seldur til neytenda.

4.3 Samband milli bráðabirgðatalna og lokatalna

Ekki eru birtar bráðabirgðatölur.

5. Aðgangur að upplýsingum


5.1 Miðlunarleiðir

· Fréttir, birtar á vef Hagstofunnar
· Hagtölur, efnisflokkaðar veftöflur
· Hagtíðindi, ritröð
· Landshagir, árbók Hagstofu Íslands
· Rafræn áskrift að fréttatilkynningum

5.2 Grunngögn; varðveisla og notkunarmöguleikar

Grunngögn eru varðveitt á Hagstofu Íslands og eru ekki aðgengileg öðrum en þeim starfsmönnum vísitöludeildar sem vinna við vísitöluna.

5.3 Skýrslur

Gerð er grein fyrir þróun á aðferðafræði við útreikning vísitölunnar í Hagtíðindum og með fréttatilkynningum samhliða birtingu.

5.4 Aðrar upplýsingar

Nánari upplýsingar um vísitölu framleiðsluverðs er hægt að fá með því að senda tölvupóst á netfangið framleidsluverd@hagstofa.is eða hringja í síma 528-1200.
© Hagstofa �slands, �ann 14-11-2008