Evrópska hagskýrslusamstarfið (European Statistical System)

Tölfræði hefur spilað veigamikinn þátt í uppbyggingu Evrópusambandsins allt frá upphafi þess. Hagstofa Evrópusambandsins (Eurostat) var stofnuð árið 1953. Upphaflegt hlutverk hennar var í tengslum við stál og kolabandalagið en árið 1958, með stofnun Evrópusambandsins, varð Eurostat að sérstöku ráðuneyti um hagskýrslugerð. Samfara þróun og útvíkkun Sambandsins jókst krafan um samanburðarhæfa tölfræði fyrir ákvarðanatöku og árangur í stefnumótun. Þetta kallaði á nánari samvinnu milli Eurostat og hagstofa aðildarríkjanna og var lagður grunnur að Evrópska tölfræðisamstarfinu (ESS) í upphafi níunda áratugarins. Þegar EFTA-ríkin fengu aðgang að innri markaði með samningi Evrópska efnahagssvæðisins (EES) gengust þau undir evrópskar hagskýrslukröfur og urðu aðilar að ESS.

Evrópska tölfræðisamstarfið er byggt upp sem samstarf Eurostat, hagstofa aðildarríkjanna og annarra opinberra hagskýrsluframleiðenda, þ.e. stofnana sem framleiða opinbera evrópska tölfræði. Nú eru alls 28 aðildarríki innan ESS, auk fjögurra EFTA-ríkja; Íslands, Liechtensteins, Noregs og Sviss. Markmið samstarfsins er að veita öllum borgurum Evrópska efnahagssvæðisins samanburðarhæfar upplýsingar, þar sem gæði eru höfð að leiðarljósi, um stöðu efnahags og samfélagsins í þágu rannsókna og lýðræðislegrar umræðu og ákvarðana.

Bæði Eurostat og hagstofur ESS starfa samkvæmt viðmiðum sem sett eru fram í meginreglum í evrópskri hagskýrslugerð (European Statistics Code of Practice). Meginreglurnar eru 15 viðmið um framleiðslu og framsetningu opinberrar hagskýrslugerðar, þar með talið faglegt sjálfstæði, hlutlægni, svarbyrði, hagkvæmni, aðgengi og gegnsæi. Meginreglurnar eru mikilvægar í opinberri hagskýrslugerð og tryggja samhæfðar gæðakröfur innan EES.

Samstarf ESS nær til stofnana og þjónustu framkvæmdarstjórnar Evrópusambandsins og evrópskra seðlabanka (European System of Central Banks). Þá starfar ESS einnig með fjölda alþjóðastofnana svo sem OECD, Sameinuðu þjóðunum (UN), Alþjóðagjaldeyrissjóðnum (IMF) og Alþjóðabankanum (World Bank).

Gæðayfirlýsing Evrópska hagskýrslusamstarfsins

Sameinuðu þjóðirnar (United Nations) og heimsmarkmiðin 17

Hagstofa Íslands tekur þátt í tölfræðisamstarfi Sameinuðu þjóðanna. Tölfræðiskrifstofa Sameinuðu þjóðanna (UNSC) var stofnuð árið 1947 og er æðsti vettvangur hnattrænnar tölfræði. Þar koma saman hagstofustjórar aðildarríkja Sameinuðu þjóðanna til að ræða og ákveða alþjóðleg tölfræðileg málefni svo sem staðla, þróun hugtaka og aðferða og innleiðingu þar að lútandi.

Árið 2015 samþykktu aðildarþjóðir Sameinuðu þjóðanna 17 heimsmarkmið um sjálfbæra þróun. Mikil áhersla hefur verið lögð á innleiðingu markmiðanna, fjöldi vísa hefur verið samþykktur til að meta árangur þjóðanna gagnvart markmiðunum. Flestir vísanna byggjast á opinberri tölfræði og hefur viðamikið samstarf hagstofa í heiminum snúist um hvernig best skuli útfæra mælingarnar. Hagstofa Íslands hefur unnið með Stjórnarráðinu að því að útbúa tölfræði fyrir Ísland um heimsmarkmiðin 17.

Norrænt samstarf

Hagstofa Íslands starfar náið með hagstofum hinna Norðurlandanna.  Samstarf Norðurlandaþjóða á vettvangi tölfræði er ákaflega gott og mikil virkni einkennir samstarfið.  Áhersla samstarfsins er innan evrópskrar opinberrar tölfræði og er starfrækt samvinnunet þar sem hagstofurnar skipa einn tengilið hver í hópa sem spegla málefnasvið evrópska tölfræðisamstarfsins og þvera málaflokka á borð við upplýsingatækni eða miðlun.  Hagstofustjórar norðurlandanna hittast árlega á fundi þar sem tekin eru fyrir mál líðandi stundar og unnið að því að efla veg hagskýrslugerðar á Norðurlöndum.  Þriðja hvert ár er haldið norrænt tölfræðingamót þar sem hagstofur Norðurlandanna leiða saman hesta sína og fjalla um tölfræðileg málefni og áskoranir á breiðum sameiginlegum vettvangi. 

Annað alþjóðlegt samstarf

Upplýsingar frá Hagstofu Íslands eru notaðar í fjölda alþjóðlegra verkefna og á vettvangi alþjóðlegs samstarfs ýmissa stofnana.  Þessar upplýsingar koma notendum íslenskra hagtalna að gagni við að meta stöðu Íslands í alþjóðlegu samhengi.